Την άμεση απόσυρση του Π.Δ. σχετικά με την οριοθέτηση οικισμών κάτω των 2.000 κατοίκων, παραθέτοντας τους λόγους και τα θεσμικά ζητήματα, ζητά με επιστολή της προς τον πρωθυπουργό και τον υπουργό Περιβάλλοντος, η Διοικούσα επιτροπή του Τμήματος Ανατολικής Κρήτης του ΤΕΕ…
Την άμεση απόσυρση του Π.Δ. σχετικά με την οριοθέτηση οικισμών κάτω των 2.000 κατοίκων, ζητά με επιστολή της προς τον πρωθυπουργό και τον υπουργό Περιβάλλοντος, η Διοικούσα επιτροπή του Τμήματος Ανατολικής Κρήτης του ΤΕΕ.
Στην επιστολή της, η Διοικούσα Επιτροπή του ΤΕΕ/ΤΑΚ εκφράζει την έντονη ανησυχία και αντίθεσή της με το πρόσφατα δημοσιευμένο Π.Δ. (Τεύχος Δ’) 194/15.04.2025, το οποίο αφορά τη διαδικασία οριοθέτησης των οικισμών κάτω των 2.000 κατοίκων.
Όπως τονίζεται, πρόκειται για ένα ιδιαίτερα σοβαρό θεσμικό ζήτημα, καθώς η εφαρμογή του εν λόγω διατάγματος έχει προκαλέσει έντονες αντιδράσεις εκτεταμένες συνέπειες στην πολεοδομική οργάνωση της υπαίθρου, την καθημερινότητα των πολιτών, τη δυνατότητα δόμησης και την προστασία του φυσικού και πολιτιστικού περιβάλλοντος.
Σύμφωνα με το ΤΕΕ/ΤΑΚ, η οριοθέτηση των οικισμών αποτελεί διαχρονικά θεμελιώδη παράγοντα για την ανάπτυξη, την κοινωνική συνοχή και την περιφερειακή ισορροπία ενώ η ένταξη ενός ακινήτου εντός των ορίων ενός οικισμού συνεπάγεται σημαντικά πλεονεκτήματα ως προς τους όρους δόμησης και κατά συνέπεια καθορίζει ουσιαστικά την εμπορική του αξία.
Σημειώνεται χαρακτηριστικά ότι το συγκεκριμένο Π.Δ. ακυρώνει συλλήβδην όλες τις επεκτάσεις ορίων οικισμών που πραγματοποιήθηκαν μετά το 1983 με αποφάσεις νομαρχών.
Επιπλέον, ορίζει στα πλαίσια των εκπονούμενων Τοπικών Πολεοδομικών Σχεδίων και Ειδικών Πολεοδομικών Σχεδίων επαναοριοθέτηση των οικισμών με βάση αεροφωτογραφίες περασμένων δεκαετιών αγνοώντας τις ήδη υπάρχουσες κατασκευές οι οποίες ανεγέρθηκαν με οικοδομική άδεια μετά το 1983 και τις καθιστά εκτός σχεδίου και εν αμφιβόλω την νομιμότητα τους.
Επίσης χιλιάδες μη δομημένα ακίνητα που για δεκαετίες θεωρούνταν άρτια και οικοδομήσιμα, αποχαρακτηρίζονται και μετατρέπονται σε «εκτός σχεδίου», χάνοντας το δικαίωμα δόμησης με ανυπολόγιστες συνέπειες για τους ιδιοκτήτες τους.
Παράλληλα επισημαίνεται ότι η αναφορά του διατάγματος ότι «η έλλειψη αρμοδιότητας των Nομαρχών για οριοθέτηση των οικισμών και επέκταση ορίων», που θεωρούνταν νόμιμες για 40 χρόνια σύμφωνα με αποφάσεις του ΣτΕ, δεν μπορεί να χρησιμοποιείται ως πρόσχημα για να μετακυλιστεί το κόστος των «εσφαλμένων» κρατικών πρακτικών στους πολίτες.
Επιπλέον, δεν είναι θεσμικά αποδεκτό το κράτος να ακυρώνει τετελεσμένα γεγονότα χωρίς μεταβατικές ρυθμίσεις, χωρίς αποζημιώσεις, χωρίς πρόβλεψη προστασίας των ιδιοκτητών που επί δεκαετίες έδρασαν καλόπιστα με βάση τη νομιμότητα.
Ενδεικτικά το ΤΕΕ/ΤΑΚ αναφέρει:
- Οι οριοθετημένοι οικισμοί κάτω των 2.000 κατοίκων αποτελούν το 92% επί συνόλου 12.800 οικισμών της χώρας.
- Εκτιμάται ότι το 80% των σημερινών άρτιων και οικοδομήσιμων οικοπέδων κινδυνεύουν να βρεθούν εκτός ορίων.
- Το 2024 εκδόθηκαν 8.500 οικοδομικές άδειες σε αυτούς τους οικισμούς που αποτελούν το 18% της συνολικής δραστηριότητας.
- Η αναμενόμενη απώλεια εμπορικής αξίας για τους ιδιοκτήτες υπολογίζεται σε πάνω από 100 δισ. ευρώ πανελλαδικά.
- Η Κρήτη διαθέτει το υψηλότερο ποσοστό οικισμών στην Ελλάδα και η εφαρμογή του Π.Δ. 194/2025 θα προκαλέσει πλήγμα στην οικοδομική δραστηριότητα, την αξία της ακίνητης περιουσίας και τη βιωσιμότητα των τοπικών κοινωνιών.
Το Π.Δ. 194/2025 επιχειρεί μια πλήρη «επαναφορά» των ορίων όλων αυτών των οικισμών σε παλαιότερες περιόδους το 1923 ή το 1983με εργαλείο τις παλιές αεροφωτογραφίες. Έτσι, οι άτυπες ή ημιεπίσημες επεκτάσεις που έγιναν μεταξύ 1983–2024, δεν αναγνωρίζονται. Πρακτικά, όλα τα ακίνητα που βρίσκονται σε αυτές τις ζώνες χάνουν το δικαίωμα δόμησης.
Αναλυτικότερα, η μετάβαση των ακινήτων αυτών σε «εκτός σχεδίου» επιφέρει:
- Αύξηση ελάχιστης αρτιότητας στα 4 στρέμματα.
- Μείωση συντελεστή δόμησης σε 0,2.
- Αυστηρότεροι περιορισμοί ύψους και όγκου.
- Περίπλοκες διαδικασίες έκδοσης αδειών.
- Οικονομική απαξίωση της περιουσίας.
- Συνεχιζόμενη φορολόγηση με βάση παλαιές αντικειμενικές αξίες (ΕΝΦΙΑ κτλ.).
Ιδιαίτερη ανησυχία προκαλεί η απουσία οποιασδήποτε πρόβλεψης προστασίας των πολιτών που έχουν ήδη χτίσει ή σχεδιάζουν να χτίσουν, ενώ η λογική των «τριών ζωνών» (Α, Β, Β1) δεν απαντά σε καμία ουσιαστική ανάγκη των τοπικών κοινωνιών, δημιουργώντας επιπλέον γραφειοκρατικά εμπόδια.
Το Π.Δ. προωθεί μια συγκεντρωτική, άκαμπτη και οριζόντια προσέγγιση στον πολεοδομικό σχεδιασμό, αγνοώντας τις χωρικές, κοινωνικές και οικονομικές ιδιαιτερότητες κάθε περιοχής και απαξίωση της υπαίθρου αντί της ενεργοποίησης κινήτρων για την αποτροπή της αστυφιλίας στα πλαίσια της αλλαγής του παραγωγικού μοντέλου και της ισόρροπης ανάπτυξης της χώρας.
Η συμμετοχή των Δήμων και της Τοπικής Αυτοδιοίκησης απουσιάζει, ενώ ακόμα και ο ρόλος των Τοπικών και Ειδικών Πολεοδομικών Σχεδίων περιορίζεται στην τυπική επικύρωση προαποφασισμένων επιλογών, ακολουθώντας τις «οδηγίες» του Π.Δ..
Η χωρική πολιτική δεν μπορεί να είναι τιμωρητική ούτε να παραβλέπει την αρχή της χρηστής διοίκησης και του σεβασμού των δικαιωμάτων των πολιτών. Η ισόρροπη ανάπτυξη, ιδίως στην περιφέρεια, απαιτεί ορθολογικό σχεδιασμό με κοινωνική συναίνεση, επιστημονικά κριτήρια και δημοκρατική λογοδοσία.
Η Διοικούσα Επιτροπή του ΤΕΕ/ΤΑΚ, ζητά άμεσα:
- Την απόσυρση του Π.Δ. (Τεύχος Δ’) 194/15.04.2025.
- Τη δρομολόγηση μιας ουσιαστικής, θεσμικά κατοχυρωμένης και συμμετοχικής διαδικασίας επαναπροσδιορισμού των ορίων των οικισμών, με ενεργό ρόλο της Τοπικής Αυτοδιοίκησης και των ΤΠΣ/ΕΠΣ.
- Απλοποίηση και άμεση δρομολόγηση των διαδικασιών πολεοδόμησης εντός του πλαισίου των ΤΠΣ και ΕΠΣ με χρηματοδότηση από την Πολιτεία.
- Τη νομοθετική κατοχύρωση της προστασίας της υφιστάμενης διαμορφωμένης κατάστασης, με ρητή πρόβλεψη σαφώς διατυπωμένη μη αναδρομικότητας του Π.Δ. και αποτροπής ανατροπών που θίγουν ιδιοκτησιακά και πολεοδομικά δικαιώματα.
- Το εν λόγω διάταγμα εγείρει σοβαρά ζητήματα συνταγματικότητας, καθώς παραβιάζει ευθέως το άρθρο 17 του Συντάγματος που κατοχυρώνει την προστασία της ιδιοκτησίας.
