Το ΔΝΤ περίμενε την εξέλιξη της παγκόσμιας ανάκαμψης, ωστόσο τώρα η παγκόσμια οικονομία ξεφουσκώνει και η ευρωπαϊκή οικονομία βαδίζει σε ένα τεντωμένο σκοινί…
Η παγκόσμια ανάπτυξη αναμενόταν να είναι 4,9% το 2022.
Τον Ιανουάριο του τρέχοντος έτους, ωστόσο, η πρόβλεψη του ΔΝΤ για την αύξηση του παγκόσμιου ΑΕΠ μειώθηκε στο 4,4%. Τον Απρίλιο, μειώθηκε ακόμη περισσότερο, περιορίζοντάς την στο 3,6%, κυρίως ως αποτέλεσμα των οικονομικών επιπτώσεων που προκάλεσε ο πόλεμος στην Ουκρανία.
Ο πληθωρισμός – ο οποίος ήδη εκτινάχθηκε στα τέλη του 2021 λόγω της αυξανόμενης απασχόλησης και της αυξανόμενης ζήτησης μετά τους περιορισμούς που επιβλήθηκαν από τον Covid-19 – έχει φτάσει σε επίπεδα που δεν έχουν παρατηρηθεί εδώ και 40 χρόνια, κυρίως λόγω της συμφόρησης της εφοδιαστικής αλυσίδας και της απότομης ανάκαμψης του ενεργειακού κόστους. Αυτό που αρχικά θεωρήθηκε ως μια μεταβατική κατάσταση έχει ριζώσει.
Πέρυσι, για να περιορίσουν τον πληθωρισμό συρρικνώνοντας την προσφορά χρήματος, οι κύριες κεντρικές τράπεζες κατάρτισαν έναν οδικό χάρτη για τη σταδιακή απόσυρση της οικονομικής τόνωσης, διατηρώντας παράλληλα τα επιτόκια χαμηλά για να δώσουν στους επενδυτές και τους δανειολήπτες περιθώριο ανάσας στα χρόνια μετά την πανδημία.
Αυτή η στρατηγική της αργής αύξησης της τιμής του χρήματος και της συρρίκνωσης των ομοσπονδιακών ισολογισμών καταστράφηκε από την εισβολή του Πούτιν. Η Federal Reserve, η Τράπεζα της Αγγλίας και η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα αναγκάστηκαν να κάνουν μια απότομη στροφή και να επιταχύνουν τις αυξήσεις των επιτοκίων ώστε να προσπαθήσουν να καταπνίξουν τον εκρηκτικό πληθωρισμό, επιβραδύνοντας τα επίπεδα δανεισμού και καταναλωτικών δαπανών.
Σε έναν κόσμο εθισμένο στη ρευστότητα από την απάντηση στη Μεγάλη Ύφεση του 2008-9, μια πολύ πιο αυστηρή νομισματική πολιτική είναι ένα βαρύ πλήγμα για τις προοπτικές ανάπτυξης.
Εκτός από την αύξηση των τιμών και των επιτοκίων, ο κόσμος θα πρέπει τώρα να αντιμετωπίσει υψηλότερη ανεργία.
Η ευρωπαϊκή οικονομία βαδίζει σε ένα τεντωμένο σκοινί…
Η ευρωπαϊκή οικονομία βαδίζει σε ένα τεντωμένο σκοινί, προσπαθώντας να διατηρήσει την ισορροπία της μπροστά σε δύο συμπληγάδες: την αύξηση των τιμών της ενέργειας και τη μείωση της ανάπτυξης. Και τα δύο στοιχεία εντείνονται καθώς συνεχίζεται η εισβολή στην Ουκρανία.
Όλα δείχνουν ότι η Νότια Ευρώπη ετοιμάζεται να «λάμψει» αυτό το καλοκαίρι, με τις ακτογραμμές της να είναι γεμάτες από κόσμο μετά από δύο χρόνια περιορισμών.
Ωστόσο, η ανάκαμψη μπορεί να υποχωρήσει λόγω ορισμένων παραγόντων: της κλιμάκωσης του πολέμου, των διαταραχών της εφοδιαστικής αλυσίδας που δημιουργήθηκαν από το αυστηρό lockdown της Κίνας και της αυστηροποίησης της νομισματικής πολιτικής. Το ευρωπαϊκό ταμείο ανάκαμψης – με 800 δισεκατομμύρια ευρώ μέχρι το 2027- θα είναι απαραίτητο απόθεμα ασφαλείας τους επόμενους μήνες.
Ο κύριος κίνδυνος για την ανάκαμψη είναι εάν ο Πούτιν διακόψει την παροχή φυσικού αερίου στην Ευρώπη. Η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ) εκτιμά ότι αυτό θα επιβάρυνε την οικονομική ανάπτυξη στην ευρωζώνη, έτσι ώστε να αυξηθεί μόνο κατά 1,3% το 2022 και να συρρικνωθεί κατά 1,7% το 2023, ενώ ο πληθωρισμός θα αυξηθεί ακόμη περισσότερο από το 8% που καταγράφεται σήμερα.
Μόλις πριν από μια εβδομάδα, η γερμανική κυβέρνηση αναγκάστηκε να αυξήσει το επίπεδο συναγερμού λόγω της πρόβλεψης ότι δεν θα μπορέσει να γεμίσει τις δεξαμενές αερίου μέχρι το φθινόπωρο. Και εκεί έγκειται ο κύριος φόβος της Φρανκφούρτης και των Βρυξελλών: ότι η Γερμανία θα εισέλθει σε ύφεση και θα συμπαρασύρει τους υπόλοιπους εταίρους της.
Αντιμέτωπη με αυτήν την κατάσταση, η ΕΚΤ έχει να επιλέξει μεταξύ της αύξησης των επιτοκίων – παρά τον κίνδυνο στραγγαλισμού της ανάπτυξης – ή της διατήρησης μιας πιο χαλαρής πολιτικής υπό την απειλή ότι οι τιμές θα συνεχίσουν να εκτοξεύονται στα ύψη. Προς το παρόν, έχει αποφασίσει να αυξήσει τα βασικά της επιτόκια κατά 0,25% τον Ιούλιο και πιθανώς 0,50% τον Σεπτέμβριο.
Για τα «γεράκια» του πληθωρισμού, η EΚΤ έχει καθυστερήσει πολύ, ειδικά όταν οι υπόλοιπες κεντρικές τράπεζες έχουν αυξήσει τα επιτόκια εδώ και μήνες.
Ως προληπτικό μέτρο, αρκετές κυβερνήσεις της ΕΕ έχουν ενεργήσει για να πάρουν μέτρα ανάσας για τους πληθυσμούς τους από τον πληθωρισμό. Για παράδειγμα, η Ισπανία έδωσε μπόνους για τους πιο ευάλωτους εργαζομένους και μείωσε την τιμή των εισιτηρίων στις μεταφορές. Ωστόσο, διεθνείς θεσμοί, από το ΔΝΤ μέχρι την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, ζητούν την ανασύσταση των χρηματοοικονομικών αποθεμάτων. Και, με τη Γερμανία στην πρώτη γραμμή, ορισμένες κυβερνήσεις προειδοποιούν για υπερβολικές δαπάνες.
Υπάρχει πιθανότητα να διαλυθούν τα σύννεφα, αν, ας πούμε, τελειώσει ο πόλεμος στην Ουκρανία. Αλλά σε περίπτωση που συνεχιστούν οι εχθροπραξίες και συνεχιστεί η οικονομική μάχη μεταξύ Βρυξελλών και Μόσχας, μένει να δούμε πόσο θα αυξηθούν οι υψηλές τιμές της ενέργειας, πόσο μακριά μπορούν να φτάσουν οι κυβερνήσεις και πότε οι κεντρικές τράπεζες θα ξεμείνουν από μετρητά.
