Παρουσιάστηκε σχετική μελέτη για την προώθηση της βιώσιμης ανάπτυξης της τοπικής κοινωνίας…
Τη δημιουργία μιας Ολοκληρωμένης Θαλάσσιας Προστατευόμενης Περιοχής, στον Κόλπο της Ελούντας, προτείνει η μελέτη που εκπόνησε το Ελληνικό Κέντρο Θαλασσίων Ερευνών, που θα στοχεύει στην διατήρηση του φυσικού περιβάλλοντος και παράλληλα στην προώθηση της βιώσιμης ανάπτυξης της τοπικής κοινωνίας.
Η ειδική αναγνωριστική μελέτη του Όρμου της Ελούντας παρουσιάστηκε στον Άγιο Νικόλαο, καταδεικνύοντας τις περιβαλλοντικές πιέσεις που υφίσταται ο κόλπος της Ελούντας και προτείνοντας μέτρα μείωσης της πίεσης αυτής και διαχείρισης του κόλπου με όρους βιωσιμότητας και αειφορίας, των ποικίλων δραστηριοτήτων που αναπτύσσονται μέσα και στον περιβάλλοντα χώρο του κόλπου.
Η μελέτη προτείνει μια βάση για τη διαμόρφωση και εφαρμογή κατάλληλων μέτρων προστασίας και διατήρησης, συμβάλλοντας στη βιώσιμη ανάπτυξη, μέσα από τη συνεχή επιστημονική μελέτη και παρακολούθηση των οικολογικών χαρακτηριστικών του όρμου, τον προγραμματισμό και την υλοποίηση σειράς δράσεων προστασίας και φύλαξης, καθώς και προώθηση εναλλακτικών δραστηριοτήτων προβολής της Ελούντας, με τη συμμετοχή και συμβολή όλων των αρμόδιων Υπηρεσιών και εμπλεκόμενων φορέων.
Η μελέτη εκπονήθηκε το 2019 -2020, με χρηματοδότηση της Περιφέρειας Κρήτης, η οποία είχε υπογράψει προγραμματική σύμβαση με το Ινστιτούτο Θαλάσσιας Βιολογίας, Βιοτεχνολογίας & Υδατοκαλλιεργειών του ΕΛΚΕΘΕ.
Οι προτάσεις
*Απαγόρευση κάθε μορφής αλιείας στην εσωτερική λεκάνη του Κόλπου της Ελούντας, προτείνει ως βασική παρέμβαση στο πλαίσιο της οικολογικής και βιολογικής προστασίας του κόλπου. Διευκρινίζει, παράλληλα, ότι ένα τέτοιο μέτρο θα πρέπει να αποτελέσει αντικείμενο δημόσιας συζήτησης ώστε να εξασφαλίσει την αποδοχή από την πλειοψηφία των αλιέων της περιοχής – επαγγελματιών και ερασιτεχνών – που θα κληθούν να την εφαρμόσουν και στην πράξη. Ως γεωγραφικό όριο εφαρμογής της απαγόρευσης, προτείνεται η γραμμή που ενώνει τη βόρεια άκρη της Κολοκύθας με την απέναντι δυτική ακτή του κόλπου.
*Το Λιμεναρχείο Αγίου Νικολάου θα πρέπει να λάβει μέτρα αναφορικά με την κίνηση των τουριστικών σκαφών εντός της περιοχής του Κόλπου της Ελούντας. Κύριος άξονας των μέτρων αυτών θα πρέπει να είναι η μείωση στο ελάχιστο του βαθμού ανάδευσης του βυθού, από την περιστροφική κίνηση της προπέλας των σκαφών, ιδίως κατά την προσέγγισή τους στην περιοχή του λιμένα της Ελούντας, κατά τον διάπλου του αβαθούς διαύλου στο ύψος της Σπιναλόγκας, καθώς και στην περιοχή του αγκυροβολίου της Σπιναλόγκας. Το περιβαλλοντικό πρόβλημα που δημιουργούν τα τουριστικά σκάφη είναι τέτοιας έκτασης ώστε προτείνεται, αν δεν αποδώσουν σε πρώτη φάση ή είναι ανεφάρμοστα στην πράξη τα μέτρα περιορισμού της ταχύτητας προσέγγισης των σκαφών, πλήρης απαγόρευση της εισόδου σκαφών στον Κόλπο της Ελούντας, με μεγαλύτερο από ένα προκαθορισμένο βύθισμα!
*Η παράκτια περιοχή στη δυτική ακτή του κόλπου, μεταξύ της θέσης «Καρνάγιου» και μέχρι ένα περίπου χιλιόμετρο βόρεια, βρέθηκε περιβαλλοντικά υποβαθμισμένη εξαιτίας της σχεδόν σταθερής επίδρασης αστικών λυμάτων που εκρέουν στον θαλάσσιο αποδέκτη, κατά πάσα πιθανότητα μέσω επιφανειακού υδροφόρου ορίζοντα. Η περιοχή αυτή πρέπει να ελεγχθεί επισταμένως από τις αρμόδιες Υπηρεσίες της Π.Ε. Λασιθίου και του Δήμου Αγίου Νικολάου, ώστε να αναζητηθούν οι πρωτογενείς χερσαίες πηγές μόλυνσης του περιβάλλοντος και να καταλογιστούν οι πιθανές ευθύνες στους ρυπαίνοντες.
*Προτείνεται η χρηματοδότηση από την Π.Ε. Λασιθίου, ενός προγράμματος μακροχρόνιας παρακολούθησης του οικοσυστήματος της εσωτερικής λεκάνης του Κόλπου, που θα περιλαμβάνει μια δειγματοληψία το χρόνο, κατά τη διάρκεια της θερινής περιόδου (Ιούνιος – Ιούλιος). Στόχος του προγράμματος θα είναι η εκτίμηση της περιβαλλοντικής κατάστασης του Κόλπου και παράλληλα ο έλεγχος της απόδοσης των διαχειριστικών τεχνικών μέτρων και αποφάσεων που θα ληφθούν. Το πρόγραμμα θα πρέπει οπωσδήποτε να περιλαμβάνει εκτός των απαραίτητων μετρήσεων, των βιοτικών και αβιοτικών παραμέτρων στη στήλη του νερού και στο ίζημα, παράλληλες συγκριτικές δειγματοληψίες πειραματικής αλιείας, με χρήση πεζότρατας στις δύο περιοχές (καλάδες), εσωτερικά και εξωτερικά του Κόλπου Ελούντας.
*Ως αντισταθμιστικό μέτρο έναντι της προτεινόμενης απαγόρευσης αλιείας στην εσωτερική λεκάνη του κόλπου, προτείνεται η χρηματοδότηση από την Π.Ε. Λασιθίου μιας οικονομοτεχνικής μελέτης που θα έχει στόχο τη διεύρυνση των προδιαγραφών ανάπτυξης και λειτουργίας μιας Αλιευτικής Συνεταιριστικής Επιχείρησης καλλιέργειας και εμπορίας του εδώδιμου μαλάκιου Arca noae (καλόγνωμη – γνωστή τοπικά ως αχιβάδες). Κύριοι μέτοχοι της εταιρείας αυτής θα μπορούσαν να είναι οι επαγγελματίες αλιείς της Ελούντας. Η μελέτη, διάρκειας 18 μηνών περίπου, θα πρέπει να περιλαμβάνει την παρακολούθηση του ρυθμού αύξησης του συγκεκριμένου είδους και άλλων κρίσιμων χαρακτηριστικών του κύκλου ζωής του. Καθώς επίσης, των ιδιαίτερων οικολογικών προτιμήσεών του και επίσης τις διάφορες προσφερόμενες τεχνολογίες καλλιέργειάς του. Θα πρέπει να τονιστεί ότι η «καλόγνωμη» εμφανίζεται σχεδόν αποκλειστικά και μάλιστα σε ιδιαίτερα μεγάλες πυκνότητες σε όλη σχεδόν την έκταση της εσωτερικής λεκάνης του Κόλπου Ελούντας. Πιστεύεται ότι η φέρουσα ικανότητα του οικοσυστήματος του κόλπου μπορεί να στηρίξει μια επικερδέστατη επιχείρηση καλλιέργειας και εμπορίας μαλακίων. Μια παρόμοια δραστηριότητα θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί ως βάση αναβίωσης παλαιότερων τοπικών εθίμων.
Τέλος προτείνεται η άμεση σύσταση Επιτροπής Συνδιαχείρισης του Όρμου της Ελούντας, στην οποία θα συμμετέχουν εκπρόσωποι των τοπικών φορέων: συλλόγων επαγγελματιών αλιέων, της Τ.Α., των τοπικών αναπτυξιακών φορέων, εκπρόσωποι των συναρμόδιων υπουργείων, του ΕΛΚΕΘΕ-ΙΘΑΒΒΥΚ και των τοπικών περιβαλλοντικών μη κυβερνητικών οργανώσεων. Η Επιτροπή θα συζητά συστηματικά και οργανωμένα με βάση ένα κοινό όραμα το οποίο θα συμμερίζονται όλα τα μέλη της, θα σχεδιάζει και θα καταρτίζει τις βασικές αρχές και τα μέτρα που θα πρέπει να ισχύουν στη νέα προστατευμένη περιοχή, αλλά και τον τρόπο που η ίδια η Επιτροπή θα λειτουργεί αποτελεσματικά.
